కన్నడలో బస్సు స్టాప్ ని 'నిల్దాణ' అని వ్రాయగా చూశాను...తెలుగులో
'నిల్చోటు'(బస్సులు నిలుపు చోటు.) అంటే ఎలా ఉంటుంది...

సంజ్ఞ ప్రకృతైతే సన్న వికృతి కనుక, డమ్ షరాడ్స్ ను సన్నలాట అని పిలువచ్చు కదా.

మేధోమథనం, మేధోసంపత్తి అని పత్రికల్లోను, టీవీల్లోను అంటున్నారు. ఈ
ప్రయోగం తప్పుకాదా?
మేధామథనం, మేధాసంపత్తి అనాలనుకుంటున్నాను. మిత్రులు స్పష్టం చేస్తారా.

మనుషులంతా మానసికంగా ఎంతో కొంత గతంలో జీవిస్తూంటారు. పూర్తిగా
వర్తమానంలోనే జీవించేవాళ్ళెవఱూ లేరు. కనుక మనుషులు మానసికంగా ఎల్లప్పుడూ

27 వ హైదరాబాదు పుస్తక ప్రదర్శనలో    అంతర్జాలంలో తెలుగును వ్యాప్తి చేసే క్రమంలో e-తెలుగు ప్రతి సంవత్సరం లాగానే  ఒక స్టాలు తీసికొని నిర్వహించింది. ఈ సారి కూడా e-తెలుగు సభ్యులు, తెలుగు బ్లాగరులు  ఈ కార్యక్రమంలో చురుగ్గా పాల్గొన్నారు. 

పూర్తిగా చదవండి

తిరుపతిలో డిసెంబర్ 27, 28, 29 తేదీలలో ‘4వ ప్రపంచ తెలుగు మహాసభ’లను అత్యంత పరమోన్నతంగా నిర్వహించబోతున్న విషయం జగద్వితమే. ఈ సందర్భమున మన ‘తెలుగు భాషా ప్రశస్తి’’ గురించి చర్చించుకోవడం సందర్భోచితం. దేశీయులు, విదేశీయులు, సంగీతకారులు, సాహితీవేత్తలు, భాషావేత్తలు, రాజకీయ నేతలు మన తెలుగు భాషను శ్లాఘించిన తీరు, మెచ్చుకొన్న మాటలు చదివితే, తెలుగువారి తనువు అణువణువునా పులకిస్తుంది. 1. ద్రావిడ

e-తెలుగు సభ్యులకు ఔత్సాహికులకు, తెలుగు బ్లాగర్లకు, తెలుగు భాషాభిమానులకూ… తెలుగు బ్లాగుల దినోత్సవ శుభాకాంక్షలు!

ఈ నెల రెండవ ఆదివారం అనగా (డిసెంబర్ 9న) తెలుగు బ్లాగుల దినోత్సవం సందర్భంగా తెలుగు బ్లాగర్ల సమావేశం మరియు తేనీటి విందుని e-తెలుగు ఏర్పాటు చేసింది. తెలుగు బ్లాగర్లందరూ దీనిలో పాల్గొని విజయవంతం చేయమని ప్రార్థన. వివరాలు:

పూర్తిగా చదవండి

గుంటూరు, డిసెంబర్ 1 : సామాన్యులు, శ్రమ జీవులు ఉన్నంత కాలం తెలుగుభాష అంతరించిపోయే ప్రమాదమేమీ లేదని భాషావేత్తలు భరోసా ఇచ్చారు. అయితే... ఆధునిక శాస్త్ర, సాంకేతిక పరిజ్ఞానాల అవసరాల మేరకు భాష సంసిద్ధం కాలేదని పేర్కొన్నారు. శనివారం ఉదయం గుంటూరులో తెలుగు భాషోద్యమ సమాఖ్య 9వ మహాసభలు ప్రారంభమయ్యాయి. తొలిరోజు సమావేశంలో ఆత్మీయ అతిథిగా పాల్గొన్న 'ఆంధ్రజ్యోతి' సంపాదకుడు కె.శ్రీనివాస్, ఎమ్మెల్సీ చుక్కా రామయ్య

వ్యాకరణం -> అలంకారాలు -> అర్థాలంకారాలు -> కారణమాలాలంకారం లక్షణం: (గ్రంథం: సంస్కృతచంద్రాలోకం, రచన: జయదేవ కవి) గుంభః కారణమాలా స్యాద్యథా ప్రాక్ప్రాంత కారణైఃనయేన శ్రీః శ్రియా త్యాగస్త్యాగేన విపులం యశః(గ్రంథం: తెలుగు చంద్రాలోకం, రచన: ఆడిదము సూరకవి)వరుస దప్పని కారణావళులతోడఁగీలు కొల్పినఁ గారణమాలయగునునీతిచే సిరి సిరి చేత దాతృతయునుదాతృతను భూరియశమన్నరీతి శర్వభావం: కారణం కార్యం ఒకదానికొకటిగా

దాదాపు రెండేళ్ళ క్రితం అలంకారాల గురించి వ్రాయడం ఆరంభించాను. అసలు ఈ అలంకారాల గురించి ఎక్కడ చదువుతున్నాను, వీటి చరిత్ర ఏమిటి అనేది కూడా చెప్తే బాగుంటుంది అనిపించింది. ఈ వ్యాసం అందుకే. భారతదేశంలో తరతరాలుగా కవులు అలంకారాలను గుర్తిస్తూ వాటి గురించి దీర్ఘవిశ్లేషణలతో పుస్తకాలు వ్రాస్తూ వచ్చారు. వీరు అలంకారాల గురించి చెప్పే శాస్త్రాన్ని అలంకారశాస్త్రం అన్నారు. మనకు దొరికిన ఆధారాల వరకు, వీరిలో ప్రథముడు

ప్రఖ్యాత భాషా శాస్త్రవేత్త ప్రొఫెసర్ బద్రిరాజు కృష్ణమూర్తి కన్నుమూశారు. శనివారం తెల్లవారుజామున రెండు గంటలకు అనారోగ్యంతో మెడిసిటీ ఆసుపత్రిలో తుదిశ్వాసవిడిచారు.
ఆయన వయస్సు 84సంవత్సరాలు. బద్రిరాజు సుప్రసిద్ద భాషా శాస్త్రవేత్త. ఆచార్య బద్రిరాజు కృష్ణమూర్తికి భార్య, ముగ్గురు కుమారులు, కుమార్తె ఉన్నారు. హైదరాబాద్ సెంట్రల్ యూనివర్సిటీ వీసీగా పనిచేసిన భద్రిరాజు తెలుగు భాషపై అనేక పరిశోధనలు చేశారు. భాషా శాస్త్రాన్ని సమగ్ర అధ్యయనం చేశారు. ఆయన మృతి పట్ల పలువురు సంతాపం వ్యక్త పరిచారు. గత కొంత కాలంగా అనారోగ్యంతో బాధపడుతున్న భద్రిరాజు మెడిసిటీ ఆస్పత్రిలో చికిత్స పొందుతూ ఈ తెల్లవారుజామున తుది శ్వాస విడిచారు.
బద్రిరాజు కృష్ణమూర్తి ప్రకాశం జిల్లా ఒంగోలుపట్టణానికి చెందిన వారు. ఆయన స్వస్థలం కూడా ఒంగోలు. ఆయన 28పుస్తకాలు రచించారు.
మూడు విశ్వవిద్యాలయాలనుంచి డాక్టరేట్ లభించించింది. ఆయన ఒంగోలు లో సాధారణ కుటుంబం లో 1928 జూన్ 19 తేదీన జన్మించారు. . భాషాభిమానులలో డాక్టర్‌ బద్రిరాజు కృష్ణమూర్తి ప్రముఖుడు. ఆయన కృషిలో భాగంగానే తెలుగుభాషకు ప్రాచీన హోదా లభించింది.

తెలుగు భాషలో మంచి సాంకేతిక పరికరాలు వచ్చాయి. కొన్ని సమస్యలు తీరాయి. ఇంకా కొన్ని సమస్యలు తీరాలి. తెలుగులో ఇంకా సాఫ్ట్‌వేర్‌ అభివృద్ధి కావాలి. వెన్న నాగార్జున గారు రూపొందించిన పద్మ ఫాంటు మార్పిడి యంత్రం మన భారతీయ భాషలకు ఎనలేని మేలు చేకూర్చింది.  నాగార్జున వెన్న , కొలిచాల సురేశ్ లాంటివారు uni.medhas.org ,http://eemaata.com/font2unicode/index.php5 లతో తెలుగుకు అద్భుతమైన సేవ చేశారు.వెన్న నాగార్జున గారు ([email protected]) యూనికోడేతర ఫాంట్లన్నిటినీ యూనీకోడ్‌కి మార్చేలాగా పద్మ ఫాంటు మారక ఉపకరణం తయారుచేశారు. పద్మ అన్ని భారతీయ భాషల్లోనూ కలిపి దాదాపు 80 ఫాంట్లను యూనీకోడ్‌కి మార్చగల సామర్ధ్యానికి ఎదిగింది.http://padma.mozdev.org/. కొన్ని అను ఫాంట్ల సమస్య కొలిచాల సురేశ్‌ ([email protected]) గారివల్ల తీరింది. పలానా పలానా సమస్యలను పరిష్కరించండి అంటూ సాంకేతిక నిపుణుల్ని అడిగేవాడిని. 2009లో అను నుండి యూనికోడ్‌ లోకి మార్చే ఒక మారకానికి anurahamthulla version అని నా పేరు కూడా పెట్టారు.ఫాంట్లపై పేటెంట్‌ రైట్లు గల వ్యాపార సంస్థల వారు ఆయా ఫాంట్లను అందరినీ ఉచితంగా వాడుకోనిస్తే, యూనికోడ్‌ లోకి మార్చనిస్తే తెలుగు భాషకు సేవ చేసినవారవుతారు.అనువాద ఉపకరణాలు, నిఘంటువులు, లెక్కకు మిక్కిలిగా రావాలి. ఆన్‌లైన్‌ లోనూ ఆఫ్‌లైన్‌ లోనూ వాటిని విరివిగా లెక్సికన్లు వాడుకునే సౌలభ్యాలు కలగాలి.అందరం యూనీకోడ్‌ లోకి మారుదాం. రకరకాల కీబోర్డులు, ఫాంట్లతో తెలుగు భాషలో కుస్తీపడుతున్నాము. ఈ అవస్థ మనకు తీరాలంటే మనమంతా యూనీకోడ్‌లో మాత్రమే మన పుస్తకాలను ప్రచురించమని కోరాలి. అలా చేస్తే ప్రపంచంలో తెలుగువాళ్ళు ఎక్కడినుండైనా తెలుగు పుస్తకాలను, వ్యాసాలను కంప్యూటర్‌, ఇంటర్నెట్‌ లలో సులభంగా చదవగలుగుతారు. వ్రాయగలుగుతారు. విషయాలను వెతుక్కో గలుగుతారు.తెలుగు ఫాంట్లను తయారు చేసిన కొన్ని వ్యాపార సంస్థలు ఆయా ఫాంట్ల మీద గుత్తాధిపత్యాన్ని ఇంకా వదులుకోలేదు. ఈ పరిస్థితుల్లో ముందు ఇలాంటి ప్రాచుర్యం పొందిన ఫాంట్లన్నిటినీ జాతీయం చేసేందుకు, వాటిని యూనీకోడ్‌లోకి మార్చేందుకు, అనువాద సాఫ్ట్‌వేర్‌లు తయారు చేసేందుకు ఖర్చుపెట్టాలి. తమిళనాడు తరహాలో మంచి సాంకేతిక తెలుగు యంత్రాలను కనిపెట్టినవారికి బహుమతులు కూడా ఇవ్వవచ్చు. తెలుగు మీడియంలో కంప్యూటర్‌ చదువులు కూడా రావాలి. అలా చదివిన డిగ్రీ విద్యార్థులకు పోటీ పరీక్షల్లో ప్రోత్సాహకాలు ప్రకటిస్తే తెలుగు చాలాకాలం బ్రతుకుతుంది.యంత్రానువాదాలకూ, లిప్యంతరీకరణకూ, విషయాలకు ఆకారాది సూచికలను తయారు చేయటానికీ, వెతకటానికి అనుకూలంగా తెలుగులో కంప్యూటర్‌ వాడకం పెరగాలి.సజీవ వాహిని నిర్వాహకులు తెలుగు భాషలో గొప్ప సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని వినియోగించి పరిశుద్ధ గ్రంథాన్ని ఎవరికి వారే వెతుక్కునేలా మంచి వెబ్‌సైట్‌ రూపొందించారు. అయితే ఆన్‌లైన్‌ లో మాత్రమే లభిస్తున్న ఈ సౌకర్యాన్ని ఆఫ్‌ లైన్‌లో కూడా అందజేస్తే ఇంటర్‌నెట్‌ లేని వారికి కూడా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. తెలుగు భగవద్గీతకు గానీ, తెలుగు కేతలిక్‌ బైబిల్‌కు గానీ, తెలుగు ఖురాన్‌కు గానీ ఇప్పటి వరకు ఇలాంటి సదుపాయం లేదు.http://sajeevavahini.com/telugubible అందరూ చూడదగినది. ఇలాంటి సాఫ్ట్‌వేర్‌ మిగతా మత గ్రంథాలకు మన తెలుగు పుస్తకాలకు కూడా లభించేలా కృషి చేస్తే విషయాల పరిశీలన సులభం అవుతుంది. తెలుగు భాష శక్తివంతం కావాలంటే తెలుగులో వెలువడిన అనేక ముఖ్య గ్రంథాలకు ఇలాంటి సాఫ్ట్‌వేర్‌ ఎంతో అవసరం.తెలుగు గ్రంథాలు యూనీకోడ్‌లో ఉంటేనే ఇప్పుడున్న సాఫ్ట్‌వేర్‌ ఆయా విషయాలను వెతుక్కోటానికి పనికొస్తుంది. కాలంతో పాటు మనం కూడా మారాలి. తెలుగులో తయారైన పి.డి.యఫ్‌. ఫైలును కూడా నేరుగా యూనీకోడ్‌లోకి మార్చగలిగే స్థాయి రావాలి. డి.టి.పీ చేస్తున్న ప్రింటర్లందరూ క్రమేణా యూనీకోడ్‌లోకి మారాలి. ఎవరి స్థాయిలో వాళ్ళు సహాయపడి తెలుగును బ్రతికించాలి.

- N.Rahamtullah.,

డా. కొడవటిగంటి రోహిణీప్రసాద్‌

గౌతమ బుద్ధుడుగా పేరుపొందని పిన్నవయసులో సిద్ధార్థుడు మొదటిసారిగా రోగగ్రస్తులనూ, ముసలివారినీ, శవాన్నీ చూసి చలించిపోయాడని అంటారు. ప్రతి ప్రాణికీ తప్పనిసరిగా వచ్చే ముసలితనం ఎవరికీ నచ్చని ఒక సహజ పరిణామం. చివరి ఘట్టమైన మృత్యువుకు మునుపటి దశ కాబట్టి అదంటే మనకు కాస్త భయం కూడా. మనకు పూర్తిగా అర్థం కానటువంటి తక్కిన విషయాలలాగే ముసలితనం అనేది కూడా ఎన్నో అపోహలకు గురి అవుతూ ఉంటుంది. దీన్ని గురించిన ఆధునిక పరిశోధనలు ఎటువంటివో తెలుసుకోవడం ఆసక్తికరంగా అనిపిస్తుంది.

మనం మనచుట్టూ ఉన్న ప్రపంచాన్ని రెండు రకాలుగా అర్థంచేసుకోవచ్చు. మొదటిది హేతువాద, భౌతికవాద పద్ధతి. రెండో పద్ధతిలో వేదాంత ధోరణీ, ఆధ్యాత్మిక వైఖరీ, మిథ్యావాదమూ మొదలైనవి ఎన్నయినా కలిసిపోయి ఉంటాయి. ఇక ఆ అయోమయంలో కళ్ళకు కనిపించే చరాచర ప్రపంచం గురించి ఎలాగయినా ఊహించుకోవచ్చు. ఈ ఊహలు నేలవిడిచిన సాములాగా ఉండకుండా, మనకు తెలిసినంతవరకూ ప్రకృతిని విజ్ఞానపరంగా అర్థం చేసుకోగలిగితే మనం కాస్త ప్రగతిని సాధించినట్టే. ఎందుకంటే ఎవరెన్ని చెప్పినా మానవసమాజం సాధించిన ప్రగతి ముఖ్యంగా విజ్ఞాన సముపార్జన మీద ఆధారపడినదే. ఈ అవగాహనలో ముసలితనాన్ని గురించిన భావనలు కూడా ఒక భాగమే.

మనుషులకి అన్నిటికన్నా ముఖ్యమైన విషయం తమ ఉనికి. వీలున్నన్నాళ్ళు మంచి ఆరోగ్యంతో బతకడమే మనకు ప్రధానమైన విషయం. అందుకనే ఈనాటికీ ఎవరినైనా కలుసుకోగానే మొదట అప్రయత్నంగా “బాగున్నారా?” అని ఆడుగుతాం. కాని ఆరోగ్యాన్ని ఎంతగా కాపాడుకున్నా ముసలితనం మాత్రం రాకమానదు. ప్రకృతిలోని ప్రాణులన్నిటికీ వర్తించే ముసలితనం, చావు వగైరాల గురించి మనిషికి అనాదిగా తెలుసు. ఈ పరిణామదశలను అర్థం చేసుకోవడం మనిషికి సమాజ జీవితంలో సాధ్యమైంది. 50 వేల ఏళ్ళ క్రితమే నియాండర్తాల్ జాతి మానవులు శవాలను ఖననం చెయ్యడం మొదలుపెట్టారు. పుట్టుకనుంచి గిట్టేదాకా ఏమవుతుందో ఆదిమానవులు అనుభవం ద్వారా తెలుసుకునే ప్రయత్నాలు చేశారు.

పుట్టినప్పుడు నిస్సహాయంగా ఉన్నప్పటికీ పసిపిల్లలు పెద్దయాక యుక్తవయస్సుకు చేరుకుంటారు. యవ్వనంలో శక్తినీ, బలాన్నీ, సంతానోత్పత్తికి సామర్య్థాన్నీ పొందుతారు. ఆ తరవాత అనుభవం, తెలివితేటలూ పెరుగుతాయి కాని శరీరం సడలిపోతుంది. నాగరికత మొదలైనప్పటినుంచీ మనవాళ్ళు నిత్యయవ్వనులుగా ఉంటే బాగుండునని కలలు కంటూనే ఉన్నారు. మన పురాణాల్లోని దేవతలు అమరులే కాదు. వారికి ఎప్పుడూ ముప్ఫై ఏళ్ళే! ముసలితనంతో అమరులైతే మాత్రం లాభమేముంది? అందుకే మన దీవెనల్లో కూడా ఆయురారోగ్యాలు కలిసే ఉంటాయి.

శరీరంలో కలిగే రోగాలనూ, రొష్టులనూ పరిశీలించి తగిన చికిత్స చెయ్యడం ఏనాడో మొదలయింది. వీటిలో కొన్నయినా వార్థక్యాన్ని వాయిదా వేసే ప్రయత్నాల వంటివి. చరకుడూ, శుశ్రుతుడూ, బుద్ధుడి కాలంనాటి జీవకుడూ పేరుపొందారు. వీరంతా తమ కాలానికి సంబంధించినంత వరకూ “ఆధునిక” విజ్ఞానం సాధించినవారే. అందువల్ల మన దేశంలో మొదటినుంచీ వేదాంత ధోరణి మాత్రమే ఉండేదని వాదించేవారికి ఏమీ తెలియదనుకోవాలి. ఎందుకంటే భౌతికవాద, హేతువాద దృష్టి లేకుండా ఇటువంటి పరిశోధనలు చెయ్యడం ఎవరికీ సాధ్యం కాదు. తరవాతి కాలంలో సూక్ష్మస్థాయిలో బాక్టీరియావంటి వాటివల్ల కలిగే పరిణామాలను అర్థం చేసుకోవడంలో వైద్య, శరీరశాస్త్రాలు ముఖ్యంగా పశ్చిమదేశాల్లో చాలా ప్రగతిని సాధించాయి.

మనిషి సగటు ఆయుష్షు కాలంతో బాటుగా పెరుగుతోంది. నియాండర్తాల్ దశలో 20 ఏళ్ళు బతికిన మానవులు ప్రాచీన గ్రీస్ నాగరికత నాటికి 28 ఏళ్ళూ, మధ్యయుగపు యూరప్ లో 33 ఏళ్ళూ బతికారు. 19వ శతాబ్దం అంతానికి 37కు మించని సగటు వయసు చికిత్సా పద్ధతుల్లోని అభివృద్ధి కారణంగా ఈ రోజుల్లో దాదాపుగా 70కి పెరిగింది. దీనివల్ల సమాజంలోనూ, జీవితం పట్ల మనుషుల దృక్పథంలోనూ కూడా ఎన్నో మార్పులు కలిగాయి. సగటు వయసునూ, జీవన ప్రమాణాలనూ కూడా మెరుగుపరిచే ప్రయత్నాలు మొదలయాయి. మరొకవంక ముసలితనానికి శాస్త్రీయ కారణా లెటువంటివో కూడా అవగాహనకు వస్తున్నాయి…

డా. కొడవటిగంటి రోహిణీప్రసాద్‌

స్కూళ్ళు తెరిచేదెప్పుడో, పరీక్షల కెన్నాళ్ళున్నాయో, వేసవి సెలవలు ఎప్పుడొస్తాయో అన్నీ తెలుసుకోవడానికి మనం నెలలు లెక్క పెడుతూ ఉంటాం. భూమి సూర్యుడి చుట్టూ ఒకసారి తిరిగి రావడానికి ఏడాది అవుతుంది. ఒక ఏడాది అంటే 365 రోజులనుకుంటాం కాని ఖచ్చితంగా చెప్పాలంటే అది 365 రోజుల, 5 గంటల, 48 నిమిషాల, నలభై అయిదున్నర సెకండ్ల వ్యవధి. సంవత్సరానికి పన్నెండు నెలలనీ, వాటికి ఇంగ్లీషులో జనవరి, ఫిబ్రవరి వగైరా పేర్లుంటాయనీ మీకు తెలిసినదే. ఇవి కాక మనవాళ్ళు ఉగాది నుంచీ చైత్రం, వైశాఖం మొదలైన పేర్లతో 12 నెలలు లెక్క పెడుతూ ఉంటారు. టైము ఆగకుండా నడుస్తూనే ఉంటుంది కాని మన వీలును బట్టి దాన్ని నిమిషాలూ, గంటలూ, రోజులూ, నెలలూ, సంవత్సరాలుగా లెక్కపెట్టుకుంటాం. అసలీ నెలల పద్ధతి ఎప్పుడు, ఎలా మొదలైంది?

లక్షల సంవత్సరాల నుంచీ మనుషులు ఆకాశంలో సూర్యుణ్ణీ, చంద్రుణ్ణీ, నక్షత్రాలనూ గమనిస్తూనే ఉన్నారు. చంద్రబింబం నెలకొకసారి అమావాస్య రోజున కనబడకుండా పోతుందనీ ఆ తరవాత క్రమంగా పెద్దదై పౌర్ణమి నాటికల్లా పూర్తిగా కనిపిస్తుందనీ వారు తెలుసుకున్నారు. చంద్రుడి కళలను బట్టి లెక్క పెట్టేవే నెలలు. అందుకే చందమామను నెలవంక అని కూడా అంటారు. మొదట్లో ఈ పద్ధతిలోనే లెక్క పెట్టేవారు. ఎటొచ్చీ కేవలం చంద్రుడిని బట్టి పన్నెండు నెలలు లెక్క కడితే ఏడాదికి 354 రోజుల పదకొండుంబాతిక రోజులే వస్తాయి. ప్రకృతిలో రుతువుల్లోని మార్పులన్నీ సూర్యుడి గమనాన్ని బట్టే కలుగుతాయి కనక చంద్రుడి ఆధారంగా నెలలను లెక్కపెట్టే పద్ధతి సరిగ్గా అనిపించలేదు. ఆధునిక పద్ధతిలో నెలలను ఆ రకంగా లెక్కించరు. 28 నుంచి 31 రోజుల దాకా నెలల వ్యవధి రకరకాలుగా ఏర్పాటయి ఉంటుంది.

పురాతన కాలంలో ఇప్పటి ఇరాక్‌ ప్రాంతంలో విలసిల్లిన సుమేరియన్‌ నాగరికతలో ఏడాదికి 12 నెలలనీ, నెలకు 30 రోజులనీ లెక్కించేవారు. ప్రాచీన ఈజిప్ట్‌లోనూ అదే పద్ధతి ఉండేది కాని చివరలో అదనంగా 5 రోజులు చేరుస్తూ ఉండేవారు. క్రీ.పూ.238లో నాలుగేళ్ళ కొకసారి ఒక రోజును చేర్చుకోవాలనే పద్ధతిని వారు ప్రవేశపెట్టారు. లీప్‌ సంవత్సరంగా ఇప్పటికీ అది అమలులో ఉంది. క్రీ.పూ. ఏడో శతాబ్దం దాకా రోమన్‌ కేలండర్‌ పద్ధతిలో ఏడాది మార్చ్‌లో మొదలై పది నెలలపాటే కొనసాగేది. ఆ తరవాత జనవరి, ఫిబ్రవరి నెలలను చేర్చుకున్నారు. అయినప్పటికీ కొన్ని నెలలకు 29, కొన్నిటికి 30 చొప్పున రోజులుండేవి కనక అంతా తికమకగా తయారయింది. క్రీస్తు పుట్టుకకు 45 ఏళ్ళ క్రితం జూలియస్‌ సీజర్‌ అనే రోమన్‌ నేత ఈ వ్యవహారాన్ని సరిదిద్ది, ఇప్పుడు మనం పాటిస్తున్న పద్ధతిని ప్రవేశపెట్టాడు. తాను పుట్టిన తేదీని బట్టి ఆనాడు క్వింటిలిస్‌ అనే పేరున్న నెలకు తన పేరు పెట్టి జూలైగా మార్చాడు. అతని తరవాత అధికారం చేపట్టిన ఆగస్టస్‌ సీజర్‌ ఆ తరవాతి నెలను ఆగస్ట్‌గా మార్చాడు. ఈ జూలియన్‌ కేలండర్‌ లెక్కకూ, సూర్యుడి గమనానికీ 11 నిమిషాల పైగా తేడా ఉండేది. ఇది శతాబ్దాల పాటు పెరిగి కొంత గందరగోళం కలిగించింది.

పదహారో శతాబ్దంలో గ్రిగొరీ అనే రోమన్‌ మతాధికారి పోప్‌గా వ్యవహరిస్తున్నప్పుడు 1600 సంవత్సరాన్ని లీప్‌ సంవత్సరంగా నిర్ణయించాడు. ఈ గ్రిగోరియన్‌ పద్ధతిని అన్ని దేశాలూ అనుసరించడంతో ఇప్పటికీ అదే కొనసాగుతోంది. ఇందులో సంవత్సరాలన్నిటినీ ఏసు క్రీస్తు పుట్టిన సంవత్సరం నుంచీ లెక్కిస్తారు. దీనికి భిన్నంగా యూదు మతస్థులు గత 1200 ఏళ్ళుగా హీబ్రూ కేలండర్‌ను అనుసరిస్తున్నారు. వారి లెక్కన సృష్టి అనేది క్రీ.పూ.3761లో మొదలైంది. ఇస్లామ్‌ మతంలో క్రీ.శ.622 నుంచీ లెక్కిస్తారు. హిందూ పద్ధతిలో ప్రస్తుతం శాలివాహన శక సంవత్సరం 1928 నడుస్తోంది. ఇదే విక్రమ సంవత్సరం 2062 అవుతుంది.

జనవరి అనే నెల జానస్‌ అనే రోమన్‌ దేవత పేరున ప్రారంభమైంది. అలాగే ఫిబ్రవరి అనేది ఫెబ్రువా అనే రోమన్‌ దేవత వల్ల వచ్చింది. ఇందులో మొదట 29 రోజులుండేవి కాని ఇందులోంచి ఒకటి తగ్గించి ఆగస్ట్‌లో చేర్చారు. మార్చ్‌ అనేది యుద్ధాలకు అధిదేవత అయిన కుజుడి పేరుతో (మార్స్‌) ఏర్పడింది. ఏప్రిలిస్‌ అనే మాట నుంచి ఏప్రిల్‌ నెల పేరు వచ్చింది. ఇది (అపెరీరె) ప్రారంభాన్ని సూచిస్తుందని అంటారు. మేయెస్తా అనే రోమన్‌ దేవత వల్ల మే నెల పేరు వచ్చి ఉండవచ్చు. జూన్‌ అనే పేరుకు రోమన్‌ దేవత జూనో కారణమనీ, జూనియస్‌ అనే తెగ కారణమనీ రకరకాల ప్రతిపాదనలున్నాయి. పైన చెప్పినట్టుగా జూలై, ఆగస్ట్‌ నెలలకు రోమన్‌ చక్రవర్తుల పేర్లు ఆధారం. మొదట్లో సెప్టెంబర్‌ ఏడో నెలగా ఉండేది. సంస్కృతానికీ, లాటిన్‌ భాషకూ పోలికలున్నాయి. సంస్కృతంలో ఏడు, ఎనిమిది వగైరా సంఖ్యలను సప్తమ, అష్టమ, నవమ, దశమ అంటారు కనక ఈ శబ్దాలను పోలిన పేర్లుగా సెప్టెంబర్‌, అక్టోబర్‌, నవంబర్‌, డిసెంబర్‌ కనబడతాయి. మొత్తం మీద సూర్య చంద్రుల కదలికలోని తేడాలవల్ల నెలలన్నీ తలొక రకంగా రూపొందాయి. ఇది కాక నాలుగేళ్ళకొకసారి ఏడాదికి ఒక రోజు కలుపుకుంటూ ఉంటాం.

ఇంగ్లీషు నెలల పేర్లతో బాటు మనవాళ్ళు పెట్టుకున్న పేర్లు కూడా మనం మరచిపోకూడదు.

వాటిని మరొక్కసారి గుర్తు చేసుకుందాం

చైత్రం,

వైశాఖం,

జ్యేష్ఠం,

ఆషాఢం,

శ్రావణం,

భాద్రపదం,

ఆశ్వయుజం,

కార్తీకం,

మార్గశిరం,

పుష్యం,

మాఘం,

ఫాల్గుణం.

మీ స్నేహితులకు కూడా ఇవి నేర్పించండి.

Source:Maganti

పూర్తిగా చదవండి

26వ హైదరాబాద్ పుస్తక ప్రదర్శనలో రెండొవ రోజు విషయాలు వ్రాసే అవకాశం నాకు రావడం చాలా అనందానిస్తోంది. ఈ రోజు శుక్రవారం అయినందున ప్రదర్శనకు విచ్చేసిన అతిధుల సంఖ్య చాలా తక్కువగా ఉండటం వల్ల e-తెలుగు స్టాల్ నందు కళ కొంచం తగ్గినట్లు కనబడ్డా, అది మన ఒక్క స్టాల్ వరకూ మాత్రమే పరిమితం కాకుండా అన్ని స్టాళ్లు బోసి పోయినాయి.

పూర్తిగా చదవండి

తెలుగులో పదాలను వాక్యంలో ఇమిడ్చేటపుడు అవి రూపం కోల్పోతూ ఉంటాయి. సంధి జరిగి, సమాసం ఏర్పడినపుడు, బహువచనాలైనపుడు, విభక్తులు చేరినపుడు, .. ఇలా అనేక రకాలుగా పదాల రూపు మారుతూంటుంది. క్రియా రూపాలను బట్టి మారడం సరేసరి! ఇంగ్లీషులోనూ మారతాయిగానీ, తెలుగులో మారినంత ఎక్కువగా ఆ భాషలో జరగదు. పైగా ఇంగ్లీషులో జరిగే మార్పులు కొన్ని ఖచ్చితమైన నియమాలకు లోబడి జరుగుతాయి. ఆ నియమాలు కూడా తక్కువే. తెలుగులోనూ

తెలుగులో తేదీ ఆకృతి - తేదీ ఫార్మాట్ (Date format) - ఎలా ఉండాలి? ’ఎలా ఏముంది.. 08/31/11 అని ,అంతేగా’ అంటారు నేటి ఐటీ ఘనపాఠీలు. నాకు తెలిసిన ఐటీ కుర్రాడొకడు కిస్మీసు సెలవలకి అమెరికా నుంచి వాళ్ళూరు వచ్చాడు. వాళ్ళ తాతకు ఏదో కాగితం రాసిపెడుతూ తేదీని 12/13/06 అని రాసాడంట. అదిచూసి, ఆ పెద్దాయన, ’సదవేత్తే ఉండమతి పోయిందిరా నీకు’ అని అన్నాడంట. తేదీని తిరగరాసి, ’ఎమెరికన్స్ డేట్ ని అట్లాగే రాస్తారు తాతా’,

పలుకుబడి అంటే పలికే తీరు.  ఇందులో ‘బడి’ అనేది ప్రత్యయం. ఇలాంటిదే ‘రాబడి’, వచ్చే తీరు అని అర్ధం.  కానీ జన వ్యవహారంలో ‘రాబడి’ అంటేనే ‘ఆదాయం’ అన్న అర్ధం స్థిరపడిపోయింది. ‘ఈ వ్యాపారంలో రాబడి బాగా ఉంటుందా?’ అంటే ఆదాయం వచ్చే తీరు బాగానే ఉంటుందా అని అర్ధం.

‘అరికం’ ఒక ప్రత్యయం. లక్షణాన్ని తెలుపుతుంది. పేదరికం, పెద్దరికం, చుట్టరికం, ఇల్లరికం, రాచరికం ఇత్యాదిగ. ‘అరి’ అనేది అచ్చ తెలుగు పదం. లక్షణాన్ని తెలుపుతుంది. నేర్పరి, పొడగరి, సిగ్గరి  ఇత్యాదిగా. దీనికి పొడిగింపే ‘అరికం’.

‘అమ్మా! మాదా కబళం తల్లీ!’ ఇందులో మాదా కబళం అనే మాట ‘మాధవ కబళం’. కృష్ణార్పణం తో సరిసమానమైనదిగా భావించబడాలని అర్ధం.

చదువులు, మాటలు కట్టిపెట్టి అంటే ఇక ‘చదివేది లేదా మాట్లాడుకునేదీ ప్రస్తుతానికి ఆపి’ అనే అర్ధంలో ఇప్పుడుంది. ఇందులో ‘కట్టిపెట్టడం’ అనే మాట చరిత్ర చాలా వెనకకు పోతుంది.  అంటే, పుస్తకాలు తాళపత్ర గ్రంథాల రూపంలో ఉండిన కాలందాకా నన్నమాట. తాళపత్ర గ్రంథాన్ని కట్టిపెట్టాలిసిందేగాని పుస్తకం మూసినంత సుళువుగా మూయలేంగదా. మాట మాత్రం వాడుకలో అలా నిలిచిపోయింది.

‘అభ్యంతరం’ అనే మాటకు ‘ఇంటి లోపలి గది’ అని అర్ధం. ‘అభ్యంతరం లేదు’ అనే మాటకు ‘అడ్డుచెప్పటానికి ఏమీ లేదు’ అన్న అర్ధంలో ప్రస్తుతం వాడుకలో ఉంది. అయితే ఈ అర్ధం ఎలా వచ్చిందనేది అర్ధం కావడానికి ఒక సందర్భం ద్వారా చెప్పుకోవాలి. ఒక ఇంటి యజమాని ముందు వసారాలోనో, వరండాలోని కూర్చుని ఉంటాడు. ఇంతలో ఒకతను వచ్చి ‘అయ్యా! తమతో ఒక ముఖ్య విషయం మాట్లాడాలి,’ అన్నాడు. దానికా యింటి యజమాని సమాధానంగా, ‘అట్లాగా! అయితే ఇక్కడ పరవాలేదా, అభ్యంతరం గాని ఉందా?’ అని ప్రశ్నిస్తాడు. ఇక్కడ యింటి యజమాని అర్ధం ‘ఇంటి లోపలి గదిలోనికి వెళ్ళాలిసిన అవసరం ఉందా?’ అని అర్ధం. దానికి ఆ వచ్చిన మనిషి, ‘అబ్బే, అభ్యంతరమేమీ లేదు. ఇక్కడ మాట్లాడుకోవచ్చును,’ అంటాడు. అంటే ‘లోనికి వెళ్ళవలలిసినంత రహస్యమేమీ కాదు’ అని అర్ధం. ఇలా మొదలైంది, పోనుపోనూ ‘అభ్యంతరం’ అన్న మాటకు ‘సమ్మతి తెలుపలేనిది’ అన్న అర్ధం లోక వ్యవహారంలో స్థిరపడిపోయింది.

‘పితలాటకం’ అనే మాట ప్రస్తుతం వాడకంలో ‘తంటా’ అన్న అర్ధంలో ఉంది. ‘ఇతగాడితో పెద్ద పితలాటకం’ అంటే, ‘ఇతనితో వ్యవహారం ఏమంత మంచిదికాడు, ఇతను తంటాలు తెచ్చిపెట్టే మనిషి ‘ అని అర్ధం. ఈ మాట ‘పిత్తళిహాటకం’ అన్న మాటకు అపభ్రంశమని చెబుతారు. అంటే ‘ఇత్తడిని బంగారం లాగా చేసే మనిషి ‘ అని అర్ధం. నిందార్ధంలో ‘ఇత్తడిని బంగారంగా చూపించే మనిషి’ అని. నిందార్ధం జనవ్యవహారంలో స్థిరపడిపోయింది.

రెండేండ్ల కిందట నేను "పదిరోజుల్లో కన్నడం" పుస్తకం రాస్తానని చెప్పి ముందస్తు ఆర్డర్ల కోసం ప్రకటన ఇస్తే ఔత్సాహికులు పొలోమని ఆర్డర్లిచ్చేశారు. వాళ్ళ ఉత్సాహాన్ని జోకొట్టి పడుకోబెట్టింది ఇన్నాళ్ళూ నాలో సహజసిద్ధంగా ఉన్న బద్ధకం. ఐతే ఈమధ్యకాలంలో నా కన్నడ పరిజ్ఞానం విపరీతంగా పెరిగిపోయి నాకు నిజంగానే కన్నడం కొద్దికొద్దిగా అర్థమైపోతోందేమోనని చాలా రొంబ తుంబ డౌటనుమానం కూడా వచ్చేస్తోంది. దాన్ని

అందలము – అందలానికి ఎత్తేశాడు అంటే పొగడ్తలతో ఆకాశానికి ఎత్తేశాడు అన్న అర్ధంలో ఇప్పుడు వాడకంలో ఉన్నట్లుగా కనపడుతుంది గాని, అందలము అన్న మాటకు  ‘పక్కలన తెరలు లేని పల్లకీ’ అని అర్ధం. పూర్వం రాజులకాలంలో రాజాస్థానానికి తీసుకుని వెళ్ళేప్పుడు సన్మానితులను అందరికీ కనిపించే విధంగా అందలం ఎక్కించి తీసుకుని వెళ్ళేవాళ్ళు. రాజులకాలం పోయి, అందలాలు మాయమయ్యాక, పొగడ్తలలో ముంచెయ్యడం అన్న మాటకు అర్ధంగా అందలమన్న మాట మిగిలింది.

లొట్ట వేసుకుంటూ, లొట్టలు వేసుకుంటూ అంటే చాలా ఇష్టంగా తినడం అన్న అర్ధంలో ఇప్పుడు వాడ బడుతోంది. అయితే, ఈ లొట్ట వేసుకుంటూ అన్న మాటకు అర్ధం నిజానికి ‘లోటాడు వేసుకుంటూ’ అని. పూర్వకవుల ప్రయోగాలలో ఇది స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. ‘కల్లు లొట్టెడు త్రాగి కైపెక్కి’ (వేణుగోపాల శతకం) ఇత్యాదిగా. లొట్టి అన్న పదానికి చెట్టునుండి కల్లును తేసే కుండ అని అర్ధం. లొట్టెడు తాగడం అంటే కల్లు ముంతడు తాగడం అనేగా అర్ధం. అయితే, కాలక్రమేణా జనసామాన్యం సమ్మతికి తగినట్లుగా అర్ధాన్ని మార్చుకుని ఇష్టంగా తినడం అన్న అర్ధంలో ఈ మాట కుదురుకుంది.

ఇప్పుడెవరూ ఇలా అడగడానికి ధైర్యం చెయ్యరుగాని, ఒకప్పుడు మీరే కులస్తులు? అని అడగడానికి గ్రామీణులలో ‘మీరేముట్లు?’ అని అడగడం వాడకంలో ఉందేది. ఇందులో మూడు మాటలున్నాయి. మీరు, ఏమి, ఉట్లు లేదా ఉట్టులు, అనేవి ఆ మూడు మాటలు. వీటిల్లో ‘ఉట్టు’ అన్న పదానికి ‘పుట్టు’ అనీ, ఇంకా ‘కారు, స్రవించు’ అనీ అర్ధాలున్నాయి. ఏ కులంలో జన్మించారు లేదా పుట్టారు అని ప్రశ్నించడానికి సంక్షిప్తంగా తయారయిన రూపమే ‘ఏముట్లు’ అన్న మాట. అయితే, ఇప్పటికే ఈ మాట మరుగున పడిపోయింది.

మీరు తెలుగు వికీపిడీయాకి వెళ్తే, వ్యాసాలు మాత్రమే కాక తతిమా సైటు అంతా తెలుగులోనే కనిపిస్తుంది. అలా సైటు మొత్తాన్నీ తెలుగులోనికి తీసుకువచ్చే ప్రక్రియని స్థానికీకరణ అంటారు. ఈ విషయంపై అవగాహనకు మీడియావికీ స్థానికీకరణ గురించిన ఈ స్వబోధక ప్రదర్శనని చూడండి: దానిలో చెప్పినట్టుగా మీడియావికీ (అంటే వికీపిడియా వెనకవున్న ఉపకరణం) యొక్క స్థానికీకరణ translatewiki.net వద్ద జరుగుతుంది. అక్కడ అదొక్కటే కాకుండా, స్టేటస్.నెట్, ఓపెన్‌స్ట్రీట్‌మ్యాప్, వికియా, వికీరీడర్, షపడూ వంటి మరెన్నో ఉపకరణాల స్థానికీకరణ కూడా [...]

ఈ శనివారం హైదరాబాదు లోని మర్రి చెన్నారెడ్డి మానవ వనరుల అభివృద్ధి సంస్థ (MCRHRD) లో జరిగిన తెలుగు అంతర్జాల సదస్సు గురించి మీకు ఇప్పటికే తెలిసివుంటుంది. ఆ సదస్సుపై నా నివేదిక ఇది. ఇది అసంపూర్ణమే. ఆ ఆనందోత్సాహలూ ప్రేరణా ఈ టపాలో ప్రతిబింబించకపోవచ్చు. ఈ సదస్సుని ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వ సమాచార సాంకేతిక శాఖ సౌజన్యంతో సిలికానాంధ్ర నిర్వహించింది. ఈ సదస్సులో రాష్ట్ర సమాచార సాంకేతిక శాఖ మంత్రి పొన్నాల లక్ష్మయ్యగారు ముఖ్య అతిథిగానూ, మాజీ [...]

నానుడులు, లోకోక్తులు అనదగినటువంటివి, అర్ధం అదే అయినా ఇప్పుడు వేరే మాటలలో ప్రయోగంలో ఉన్నటువంటివి, కొన్నైతే అసలు ప్రయోగంలో లేనటువంటివి, మరికొన్ని వేంకటకవి స్వయంగా సందర్భానికి అతికేట్లుగా కల్పించినట్లు అనిపించేటువంటివి, వేణుగోపాల శతకంలో చాలా కనిపిస్తాయి.  వాటిల్లో కొన్నిటిని క్రింద చూపడ మైంది:

‘వెన్న యుండియు నేతికి వెదికి నటుల’ – ఇంటిలో వెన్న సమృధ్ధిగా ఉన్న సంగతి మరిచి నేతికోసం ప్రయాస పడినట్లుగా అని ఈ మాటల అర్ధం. అంగట్లో అన్నీ ఉన్నా, అల్లుడి నోట్లో శని అనే సామెత, ఒడిలో బిడ్డను పెట్టుకుని ఇల్లాంతా వెదకడ మన్న సామెతా దీనికి కాస్తంత దగ్గరగా అనిపిస్తాయి తప్ప పూర్తిగా ఈ మాటల అర్ధంతో సరిపోగల సామెత ఇప్పుడు వ్యవహారంలో ఒక్కటి కూడా లేదని నా కనిపిస్తుంది.

‘కల్ల పసిండికి కాంతి మెండు’ – మెరిసేదంతా బంగారం కాదు (all that glitters is not gold అన్న ఆంగ్ల సామెతకు మక్కికి మక్కి) ఇప్పుడు వ్యవహారంలో ఎక్కువుగా వినిపించే సామెత.  కాని అర్ధంలో సూక్ష్మమైన తేడా ఉంది. ‘ఏమీ లేని విస్తరి ఎగిరెగిరి పడుతుంది’ అన్న సామెత అర్ధానికి ఈ సామెత అర్ధానికి ఓమొస్తరుగా సామ్యం కుదురుతుంది. కానీ ఇందులో హేళణ ఎక్కువగా ధ్వనిస్తుంది. పై సామెతలో భావ గాంభీర్యం ఎక్కువ.

‘అల్ప విద్వాంసుడు ఆక్షేపణకు పెద్ద’ ఇంత చక్కని నానుడి ఇప్పుడు ప్రయోగంలోనే లేదు. half knowledge is always dangerous అన్న ఆంగ్ల లోకోక్తిని గుర్తుంచు కున్నంతగా మనం ఈ సామెతను గుర్తుంచుకోలేదు. 

‘ఆబోతు పేదల యశము గోరు’ – ఇది అత్యంత హృద్యమైన నానుడి.  బసవయ్యను అంత ఎత్తులో, ఉన్నతమైన రూపంలో  లేపాక్షిలో మనవాళ్ళెందుకు మలుచుకుని స్థాపించుకున్నారో ఈ మాటల వల్ల అర్ధమవుతుంది.

‘గజముపై చౌడోలు గాడిద కెత్తితే, మోయునా పడవేశి కూయు గాని’ – చౌడోలు అంటే ఏనుగుపై  అంబారి. భారం మోయగలడో లేడో చూసి తలకెత్తాలి అనీ, సమర్ధత సరిగా గుర్తెరిగి కాని ఏపనినైనా అప్పగించ కూడదనీ ఈ మాటల అర్ధం. ఇదసలు ఇప్పుడు ప్రయోగంలో లేదు.

‘వలపు రూపెఱుగదు, నిద్ర సుఖం బెఱుగదు, ఆకలిలో నాల్క అఱుచి ఎరుగదు’ – ఇది ఒక నానుడుల మాలిక.  ఇందులో మొదటి దానికి సారూప్యత గలిగిన ‘ప్రెమ గుడ్డిది’ అనే ఇప్పుడు వాడుకలో ఉన్ననానుడి love is blind అనే ఆంగ్ల లోకోక్తి కి మక్కికి మక్కి.  దీనిని గుర్తుంచుకుని  వాడుతున్నాం మనం. నిద్ర సుఖ మెరుగదు అనే నానుడి అప్పటికి ఇప్పటికి అలాగే ప్రచారంలో ఉంది.  ఇక మూడవది ‘ఆకలి రుచి ఎరుగదు’ అన్న రూపంలో సంక్షిప్తమై ప్రయోగంలో ఉంది. ఆకలిలో నాల్క ‘అఱుచి’ ఎరుగదన్నదే హృద్యమైన అసలు రూపం.

‘అకము’ అనే పదానికి అర్ధం పాపము అని. న అకము, నాకము అంటే పాపము లేనిది, కాబట్టి స్వర్గం.

‘అక్షతలు’ అనగా క్షతమై ఉండనివి unbroken grains అని అర్ధం. అందుకే అక్షతలు తయారు చేసేప్పుడు నిండు బియ్యపు గింజలనే తీసుకోవాలి, అలాంటివే శిరస్సుపై ధరించడం గానీ, చల్లడం గానీ చేయ్యాలి.

‘పరము’, పరముపడి ఉండడం అంటే అభోజనం ఉండడం. పరగడుపు, పరము కడుపు, అభోజనమై ఉన్న, అప్పటికింకా ఏ అహారమూ తీసుకోని స్థితిలో అని అర్ధం.

‘అందె’ అనే మాటకు నూపురము a foot trinklet అని అర్ధం (అందెల రవళుల సందడి మరి మరి….). కానీ అందె వేసిన చేయి అన్నప్పుడు ఇది చేతి కంకణాన్ని సూచిస్తుంది. అయితే ఈ కంకణం ప్రజ్ఞకు ప్రశంశా పూర్వకంగా బహూకరింప బడినదై ఉంటుందనేది ఆ మాటల అర్ధం చెప్పకనే చెబుతుంది.

‘బోన’ అనే పదానికి వండిన ప్రాలు, అన్నం అనే అర్ధం ఉండేది. దీని నించే బోనము అయ్యింది. ఇదే ‘బోనాలు’ అనే మాట. అయితే, బోనము అనే పదం సంస్కృత ‘భోజనము’ అనే పదానికి వికృతి రూపమని కూడా చెబుతారు.

‘హాయిగా’ అన్న మాట సుఖంగా అని ప్రయోగంలో ఇప్పుడున్న అర్ధం. శరీరం బాగా అలసట చెంది ఉన్న తరుణంలో కొంత విశ్రాంతి దొరికితే, అప్పుడు అసంకల్పితంగా నోటినుండి విడుదలయ్యే ‘హా’ అనే ఊర్పుతో కూడుకున్న శబ్దం నుంచి ఈ పదం ఏర్పడింది. కవుల ప్రయోగాల్లో ఇది ఇలాగే కనిపిస్తుంది (సుఖమంది ‘హా’ యని సొక్కువేళ…ఇత్యాదిగ).

‘భడవా’ అన్న మాట ఇప్పుడు ‘చిన్న వయసులోనే పెద్ద పనులు చేయగల నేర్పరి’ లేదా ‘వయసుకు మించిన పనులు చేయగల ప్రావీణ్యత గలవాడు’ అన్న అర్ధంలో పిల్లలను ఒకింత మెచ్చుకోలు ధ్వనించే విధంగా మందలిస్తున్న సందర్భంలో వాడబడుతోంది.  కానీ, ‘బడవా’ అన్న మాట కవుల ప్రయోగాల్లో ‘తార్చువాడు, తార్చునది’ అన్న అర్ధంలో వాడబడింది. (పంచాంగములు మోసి, బడవాతనము చేసి…ఇత్యాదిగ).

‘అల్లారు ముద్దుగా’ అనే పదబంధానికి చాలా ముద్దుగా, అంటే ఏ కష్టమూ తెలీనీయకుండా చూసుకోవడం, అలా పెంచడం అనేది ప్రయోగంలో జనసమ్మతి పొందిన అర్ధం. ఈ పదబంధంలోని ‘అల్లారు’ అనే మాటను అల్ల, ఆరు అని రెండు మాటలుగా విడదీసి చూపించింది బ్రౌణ్యం. అయితే ఈ రెండు పదాల విడి అర్ధాలు ఇక్కడ పొసగవు. అల్లరే ముద్దుగా, అంటే చేసే అల్లరియే ముద్దుగా అనే అర్ధంలో వాడబడినది రాను రానూ అపభ్రంశమై అల్లారు ముద్దుగా మారిందని నా అభిప్రాయం. ఈ అభిప్రాయంతో మీరు సోపపత్తికంగా విబేధించవచ్చు.

‘వాస్తవము’ అంటే నిజం అన్నది రూఢార్ధం. వస్తువులో నిక్షిప్తమై దృగ్గోచరమయేదీ, అనుభవమయ్యేదీ ఏదైతే ఉందో అది తాత్త్వికంగా నిజం కాబట్టి, వస్తుగతమై ఉండేది వాస్తవము, నిజం అన్నది రూఢార్ధమైందని నా అభిప్రాయం. ఈ అభిప్రాయంతోనూ మీరు సోపపత్తికంగా విబేధించవచ్చు.

భాష బలంగా ఉందా, బలహీన పడుతుందా అని తేల్చడానికి ఆ భాషకు ఉన్న పద సంపదే కొలమానం. అన్ని భాషలలో పదజాలం రోజు రోజుకు పెరుగుతుంటే మన తెలుగు భాషలో మాత్రం వాటి జాగాలో ఇంగ్లీషు పదాలు వచ్చి చేరుతున్నాయి. కొంత మంది ఔత్సాహికులు కొత్త కొత్త తెలుగు పదాలను సృష్టించడానికి ప్రయత్నించడం అభినంద నీయమే అయినా అవి ఎంతవరకు ప్రజల్లోకి వెళ్తున్నాయి అనేది కూడా ఆలోచించ దగ్గ విషయం. ఎక్కువ మంది కొత్త పదాలను సృష్టించ దానికి

కొంత, చాలా కాలం క్రితం, కొన్ని పద్యాల్ని తెలుగు పద్యాల్లో ఆంగ్లోచ్ఛారణా పాఠాలన్న పేర పెట్టాను. శ్రీ సుదర్శనం గారి పద్యాల పాఠాలు మెల్లమెల్లగా వందను తాకుతున్నాయి. ఉచ్ఛారణను దాటి పద వ్యుత్పత్తి, భాషాభాగాలను స్పృశిస్తూ కొంత ప్రౌఢంగా మారింది. ఈ పద్యాలను యూనికోడులో టైపు చేయడం తప్ప నా హస్తవాసి మరేమీ లేదు. మచ్చుకి మరికొన్ని పద్యాలు ఇక్కడ:

1.
మర్క్యురి పాదరసంబౌ
సర్క్యూయిటసనగ నొప్పు సర్కిట్ పరమై
హర్క్యూలీజ్ అతి బలుడౌ
పర్క్యూటేనియసనంగ త్వగ్ మూలమగున్

(Mercury, Circuitous, Circuit, Hercules, Percutaneous )

2.
క్వెశ్చన్ అన ప్రశ్న యగు, స
జశ్చన్ సూచన యగును, డిజశ్చన్ మరి డై
జశ్చన్ జీర్ణక్రియ, కం
జశ్చన్ సమ్మర్దమగును సంధ్యా నాటీ!

(Question, Suggestion, Digestion, Congestion )

3.
భాషా విభాగంబు మారగా వెన్వెంట
మారును గాదె యుచ్చారణంబు
హీలు హెల్తయ్యెను హేలు తత్పరమెయౌ
ఫూడ్, ఫీడ్ విభేదంబు పొదలునిటులె
బ్రీడు బ్రూడగు గాదె బ్లీడు బ్లడ్ ఇట్టులే
గ్రేస్ నుండి క్రియకల్గు గ్రేజనంగ
నీ నీలగును నెస్టు నెజిలగు గమనింప
ఈక్వల్ ఇక్వాలిటీ ఇటులె చెల్లు
కాఫ్ నుండి కావ్ గల్గు హాఫ్ నుండియే హావ్, బి
లీఫ్ బిలీవ్ అగును రిలీఫు నిట్లె
సాలిడ్ సలిడిఫైయె స్టడి స్ట్యూడియస్ అగు
టిట్యులర్ టైటిలు డీపు డెప్తు
లోరయ్యె లర్న్ లెండు లోనుగ మారెను
సీ సైటు, సిట్ సీటు, స్టీలు స్టెల్తు
నిట్ నాట్‍గ మారె ఎనిమి ఇనిమికల్, అ
బైడ్‍ అబోడగు, బైండు బాండు
డీడయ్యె డూ, డ్రాపు డ్రిప్పిట్టులేయగు
నౌనయ్యె నామినల్ నాగభూష ;
స్కూల్ స్కలేస్టిక్ అగు సోషల్ ససైయటి
వైసును విషియేటు గ్లాసు గ్లేజు
ఇంక్లైన్ అలెజ్‍ నుండి ఇంక్లినేషను మరి
ఏలిగేషన్ గల్గు నిందుమౌళి
స్పేసు స్పేషియలగు పేలస్ పలేషియల్
డివినిటియు డివైను కవయునిట్లె

పాప్యులర్ పీపులును మరి పాప్యులసును
ఏకపరమగు అబిలిటి ఏబులిటులె
క్లియరు క్లేరిటిగా మారె క్లీను క్లెన్సు
కాలని కలోనియల్లాయె కాలకంఠ!

( భాషా విభాగంబు = Parts of Speech
Heal – Health, hale; Food – Feed; Breed – Brood; Bleed – Blood; Grass – Graze; Knee – Kneel;
Nest – Nesting; Equal – Equality; Calf – Calve; Half – Halve; Belief – Believe; Relief – Relieve;
Solid – Solidify; Study – Studious; Title – Titular; Deep – Depth; Learn – Lore; Lend – Lone; See – Sight; Sit – Seat; Steal – Stealth ; Knit – Knot; Enemy – Inimical; Abide – Abode; Bind – Bond; Do – Deed; Drop – Drip; Noun – Nominal; School – Scholastic; Social – Society; Vice – Vitiate; Glass – Glaze; Incline – Inclination; Allege – Allegation; Space – Spatial; Palace – Palatial; Divinity – Divine; People – Popular, Populace; Able – Ability; Clear – Clarity; Clean – Cleanse; Colony – Colonial )

4.
వర్ణక్రమము వేరు, భావమ్ము వేరయి
ఉచ్చారణము మాత్రమొకటె యైన
యట్టి పదంబులు హామఫోన్సనబడు
ఈ క్రింది పదములిట్టివియె యగును
హేర్‍ రోడ్‍ మరి గరిల హియరు డియరును గ్రీస్
సేల్‍ ఫేలనంగను మేలననిటె
కాంప్లిమెంట్‍ ప్రిన్సిపల్‍ కాన్ఫిడంట్‍ కౌన్సిలు
మీటని రెడ్‍ అన పీసునిటులె

బేరనగ సోల్‍ రెయిననగ ఫేరనంగ
పేరనంగ సైట్ సోరన పేక్టనంగ
బ్రేకనగ కర్నలనగ హీల్‍ బీటనంగ
రీడ్‍ మరియు చెక్‍ రీక్‍ ను హోల్‍ వృషభ వాహ!

వర్ణక్రమము = Spelling
Homophone
Hare – Hair; Hear – Here; Dear – Deer; Greece – Grease; Sale – Sail; Pale – Pail; Male – Mail; Compliment – Complement; Principle – Principal; Confident – Confidant; Meat – Meet; Red – Read (Past Tense);
Bear – Bare; Sole – Soul – Seoul (capital of South Korea); Rain – Rein – Reign; Soar – Sore;
Pear – Pare – Pair; Site – Sight; Shear – Sheer; Pact – Packed; Brake – Break; Colonel – Kernel;
Heel – Heal; Beer – Bier; Read – Reed; Check – Cheque; Wreak – Reek;

5.
హామగ్రాఫునకుండు నానార్థములు, ప
లిసెమి యన పలు అర్థములే యెసంగు
స్లఫ్ ‍అనంగను ఫాస్టన సౌండనంగ
మినిటు మైన్యూటు మరి టియర్ జననిటులనె
హామఫోనును మరియును హామగ్రాఫు
ఒదిగియుండును హామనిం పదమునందె

(Homograph; Polysemy; Slough; Sound; Minute; Tear – Tier; Homonym )

6.
స్టేటివ్ క్రియలు దెల్పు స్థిమిత పరిస్థితి
కాన ’ఇంగ్’ (ing) వీనికి కలుపరాదు
అమరు సామాన్య ధర్మముగ ’ఇంగ్’ చేర్పమి
బీయింగ్ క్రియలివియె బేసికంటి!
ఇంద్రియ గ్రాహ్యము లీహలూ హలు రుచుల్
నడవడి వైఖరి నమ్మకముల
చాటునీక్రియలు; డిసర్వు నండస్టేండు
సీం, లవ్ అనంగ పర్సీవ్ బిలాంగు

వరలు వ్యతిరేకి డైనమిక్‍ వర్బనంగ
ఇవియె డూయింగ్ క్రియలన నెసగు, చలన
శీలత ఈ క్రియ ధర్మము సెండ్, రిపేరు
వర్కనగ, వీనికి ’ఇంగ్’ చేర్చవచ్చు నీశ!

(Stative; Being; Deserve; Understand; Seem; Love; Perceive; Belong; Dynamic; Doing; Send; Repair; Work )

7.
ఈ క్రింది పదముల ఎయ్చ్ (H), మూగయై యుండు
ఆనస్టు, అవర్, ఏర్, ఆనరనగ
ఆర్చును, హర్టు గ్రేఅం టెమ్స్ ను, సేంటిపి
సేంతిపి పాస్ట్యుమస్‍ చేటమనగ
ఏంటని, ఏంతని హెమరిజ్ టిరీసయు
టామస్ షెపడ్ డాల్య డాలియ యన
మరి హిగిన్ బాటమ్స్ మాం మోం అనగవచ్చు
మెక్‍ కీమాను వీఇకిల్ వీహికిలన

ఫారిడనగ ఫోర్‍హెడ్‍ అన ద్వయము సరియె
వీయిమెంట్‍ వీహిమెంట్‍ మరి నీయిలిజము
నీహిలిజమన ప్రయిబిషన్ ప్రోహిబిషను
హీ (He) కి ఊనిక లేనిచో ఈ, ఇ యగును
ఇట్లె డిసేబీల్ డిసబీల్‍ మహేశ! సాంబ!

(Honest; Hour; Heir: Honour; Herb; Graham; Thames; Xanthippe; Posthumous; Chatham; Anthony; Haemorrhage; Theresa; Thomas; Shepherd; Dahlia; Higginbothams; Maugham; Mac Mohan ; Vehicle; Forehead; Vehement; Nihilism; Prohibition; Disable )

8.
పదములు కొన్ని వ్యాప్తములు పెనల్టిమేట్
అంతాక్షరము మూగదేను, కాని
తత్పదోత్పన్న పదావళి యందున
మూగవోయిన శబ్దము రవళించు
పేరడైం పేరడిగ్మేటిక్‍ రిసైన్ రెసి
గ్నేషను, సైను సిగ్నేచరగును
హిం హిమ్నలగును ఇట్లె రేన్ రెగ్నమౌ
సాలం సలమ్నిటి శమన వైరి!
కాలమగును కాలంనిస్టు కాలమిస్టు
ఫ్లెం ను ఫ్లేగ్మేటికగును బాలేందు మౌళి!
క్రం అగును క్రంబులాటం ను కండెమిటులె
పాంజనితము పాల్మేటును పాల్మరునగు

(ఉత్పన్న పదావళి = Derived Words; Paradigm – Paradigmatic; Resign – Resignation; Sign – Signature; Hymn – Hymnal; Reign – Regnam; Solemn – Solemnity; Column – Columnist; Phlegm –Phlegmatic; Crum – Crumble; Autumn – Autumnal; Condemn – Condemnation; Palm – Palmate, Palmer )

9.
లవ్‍లోన గివ్‍ లొ పల్కగరాదు గద ’ఈ’ (e)
ఐనచో నిదియేల అతికియుండు
యనగ నుత్తరంబె ’ఈ’ ఆది పదాచ్చును
దీర్ఘీకరించును త్రిపుర వైరి!
మ్యాట్ మేట్ అగునిటులె ప్యేన్ పేనగును డిమర్
డిమ్యుఅర్ అగును బిట్ ఇట్లె బైటు
స్టాప్ స్టోప్ గ మారును స్టార్‍ స్టేరు కారు కేర్‍
మెట్, టబ్లు మారును మీటు, ట్యూబు

డూ అగున్ డోగ టాప్, పిన్‍ లు టాపు, పైను
స్పిట్ పరిణతియె స్పైట్ శివ! మహేశ!
పైని ’ఈ’ మేజిక్ ఈ యని పలుక బడును
ఈ ను తొలగింతు రమెరికనులీ పదముల
ఏక్స్ చివరను ఏడ్జ్ చివర గిరీశ! సాంబ!

(Love; Give; Mat – Mate; Pan – Pane; Demur – Demure; Bit – Bite; Stop – Stope; Star – Stare; Car – Care; Met – Mete; Tub – Tube; Do – Doe; Top – Tope; Pin – Pine; Spit – Spite; Grip – Gripe; American Spelling for Axe is Ax and Adze is Adz)

10.
గ్రీస్‍ నుండి డీమాస్‍ యురీక ను పై (π) దెచ్చి
ఇటలి పీట్సను గ్రహియించి మెచ్చి
ఏంజైన పెక్టరిస్‍ ఏ ప్లూరిబస్‍ యూన
మునుదెచ్చి లేటిను మూలకముగ
భరత ఖండమునుండి బహువ్రీహి గొంపోయి
జర్మనీ నుండి కైసరును దెచ్చి
స్పేనిష్‍ నుండి సవేన, ప్వెబ్లో గొని
పర్షియా నుండి దర్బారు దెచ్చి

ఫ్రాన్సు దేశపు రాండివూ పరిగణించి
పోర్చుగల్ నుండి పాద్రి, టైఫూను దెచ్చి
సూక్తులిటుపన్ని సర్వాంగ సుందరముగ
అలరు దేదీప్యమానమై ఆంగ్ల వాణి

(Demos; Eureka; Pizza; Bahuvreehi Samasa/Compound; Angina Pectoris; E Pluribus Unum; Kaiser; Savannah; Pueblo; Durbar; Rendezvous; Padre; Typhoon)

Filed under: Uncategorized Tagged: ఉచ్చారణ, తెలుగు, పద్యాలు, భాష

రామదండు నడిచి రాక్షస సంహారం చేసింది. మహాత్ముడు నడిచి సత్యాగ్రహం చేసాడు, స్వాతంత్ర్యం తెచ్చాడు. నాటి నుండీ నేటివరకు ఒకమంచిపనికోసం నడకసాగించిన ఎవరూ ఓడిపోలేదు. తెలుగుభాష గొప్పతనాన్ని, భాష మీద మనకున్న అభిమానాన్ని ప్రకటించటానికి మనమంతా, కలిసి నడుద్దాం. ప్రపంచానికి తెలుగుభాష ఉనికిని చాటి చెబుదాం.
— నాగ మురళీధర్

(ఈ వ్యాసంలో కొన్ని పదాల పక్కన బ్రాకెట్లలో అంకెలు చూపించాను. అవి - ఆగస్టు 2 రాత్రి ఆయాపదాల కోసం గూగిలించినపుడు వచ్చిన ఫలితాల సంఖ్య. మళ్ళీ వెతికితే ఈ ఫలితాలు కొద్దిగా అటూఇటూ అయ్యే అవకాశం ఉంది. ఇక్కడ రాసినదంతా గూగుల్లో వెతకడాన్ని దృష్టిలో పెట్టుకుని రాసినదే. గూగిలించడం అంటే google.com లో వెతకడం.)  ----------------------------- జాలంలో ఏదైనా సమాచారం కోసం వెతకాలంటే సెర్చింజనే గతి. సెర్చింజనుకు

td{ vertical-align: top; } పదో తరగతి చదివేటప్పుడు తెలుగు టీచర్ అనంతాచార్యుల వారు చందస్సు నేర్పించారు. ఆ సందర్భంగా  ఆటవెలది పద్యాన్ని బోధిస్తూ, ఒక పద్య పాదాన్ని ఇచ్చి పూరించమని చెప్పారు. అది... 'ఆట వెలదు లెల్ల నాటాడు నప్పుడు' చందస్సు నేర్చుకున్న ఆనందంతో సమధికోత్సాహంతో ఇలా పూరించాను.  ఆ. వె.ఆట వెలదు లెల్ల నాటాడు నప్పుడు పాడునపుడు మనము పరవశించి  మేను పులకరించి మేఘ మధ్యంబునం దాటలాడుచున్న

“రాలిపోయే పువ్వా, నీకు రాగాలెందుకే!” “ఆకాశాన సూర్యుడుండడు సందెవేళలో!” “వేణువై వచ్చాను భువనానికి, గాలినై పోతాను గగనానికి” “గతించిపోవు గాథ నేననీ!” “నరుడి బ్రతుకు నటన, ఈశ్వరుడి తలపు ఘటన, ఆ రెంటి నట్టనడుమ నీకెందుకింత తపన?” … ఇలా ఎన్ని వ్రాసినా వేదాంతి, కవి అయినా తన జీవనగీతం కూడా ఇలాగే పాడవలసి వస్తుందని … చదవడం కొనసాగించండి →

నాకు తెలుగు మీదున్న ప్రేమ నా చేత కొన్ని పనులు చేయిస్తూ ఉంటుంది, ఇప్పుడు కొత్తగా నేను చేపట్టిన పని అచ్చ తెలుగు పదాలని వెతకడం. మూలద్రవిడ భాష నుండి తమిళం, తెలుగు, కన్నడం వచ్చాయని మనకి తెలుసు. ఆర్య సంస్కృతి, ద్రవిడ సంస్కృతిలో విలీనమయినప్పుడు భాగంగా సంస్కృతం, ద్రవిడ భాషలన్నిటిలోనూ బాగా కలిసిపోయింది. ఈరోజుకి ఏది అచ్చ తెలుగు పదమో, ఏది సంస్కృతపదమో పోల్చుకుని, విడదీయలేనంతగా సంస్కృతం తెలుగులో కలిసిపోయింది.

రెండు రోజుల క్రితం నేను మొదలుపెట్టిన తెలుగు సమాచార వినియోగంపై అభిప్రాయ సేకరణలో అడిగిన ప్రశ్నలు ఇవీ: మీ సమాచారం వినియోగంలో తెలుగు శాతం పెరగాలనుకుంటున్నారా? లేదా, మీ తెలుగు వినియోగ ధోరణితో (నెమ్మదిగా అయినా పెరుగుతుందనే అనుకుంటున్నాను) మీరు సంతృప్తిగా ఉన్నారా? ఇంకా మీరు తెలుగులో ఏయే సమాచారం/విషయాల్ని (ప్రత్యేకించి జాలంలో) చూడాలనుకుంటున్నారు? మరో రకంగా, మీకు తెలుగులో దొరకని సమాచారం ఏముంది? వాటికి సంబంధించి నా జవాబులూ ఆకాంక్షలు ఇవీ: నేను బ్లాగులోకంలో అడుగుపెట్టినప్పటికీ [...]

పేరు: చాంచల్యం కరిగిన బాల్యం! గుర్తులు: తప్పిపోయిన సమయంలో స్వచ్ఛమైన మనసు తొడుక్కుని ఉంది, మనిషితనం తప్పించి మరే భాషా రాదు, మనసు భాష కొంచెం అర్థం చేసుకోగలదు “పైకి తెలియకపోయినా అందరూ నిన్నే వెతుకుతున్నారు… నీవు వెళ్ళినప్పటి నుంచి బ్రతుకుతల్లి నవ్వుని మరచిపోయింది! వచ్చెయ్యి, నిన్ను నన్నుగా చేసుకుంటా!”

నిజమే… క్యాలెండర్‌లో “20″ తరువాత “0″ కాస్తా “1″ అయింది! “ఒకటి”కి ఎంత విలువనో కదా!అబ్బే పదేళ్ళేనా… ఎంతో నేర్పించింది జీవితం… చేరదీసి తట్టి, చాచి పెట్టి కొట్టి చాలానే నేర్పింది జీ..వి..తం! నేనే… ఏమీ నేర్చుకోలేదు!విదేశంలో పదేళ్ళున్నానంటే… “ఆహా!” అన్నవాళ్ళే అంతా! “అయ్యో” అనుండాలని ఎందరికి తెలుసు!? తల్లిభూమి చేదయ్యిందా?అదేంటో… మనసు బ్రతికే ఉంది … చదవడం కొనసాగించండి →

గత నెల రోజులుగా ఆంధ్రాలో, తెలంగాణాలో జరుగుతున్న ఉద్యమాలలో ఒక పదం మరీ మరీ వినిపించింది. ఈ పదాన్ని పలకడానికి అటు టీవీ యాంకర్లు, ఇటు రాజకీయ వాదులు, మరోవంక పోలీసులు విపరీతంగా శ్రమించారు. అదేదో గొప్ప చాలా పెద్ద పదం అనుకుంటే పొరపాటే. ఆ పదమే 'సంయమనం'. దీన్ని ఎన్ని రకాలుగా పలికారో చూద్దాం.సయ్యమనంసైమయనంసమ్మయనంసమయమనంసైమానం...ఒక పదాన్ని ఇన్ని రకాలుగా పలుకు తున్నారంటే దాంట్లో క్లిష్టత ఉండ బట్టే కదా? హిందీ

ఇది మీరు చదువుతున్నారంటే కచ్చితంగా తెలుగువారే అయివుంటారని నేను అనుకుంటాను. తెలుగులో బ్లాగు/సైట్లను నిర్వహిస్తున్నవారు, రచనలు చేసేవారు మాతృభాష మీద అభిమానము చేతనే ఆ పని చేస్తున్నారు. కని గమనించారా? తెలుగు బ్లాగుల URLలు ఆంగ్లములో ఉన్నది. కనీసం, తెలుగులో URL అంటే ఏంటని కూడా నాకు తెలియదు. అది నా పరి(దుః)స్థితి. కాని, మనకు నచ్చిన భాషలో URLలను పొందవచ్చని ఎక్కడో ఒక బ్లాగులో చదివాను.  ప్రస్తుతం తెలుగుభాష యొక్క స్థితిని ఏవిధంగా మెరుగుపరచడం అని [...]

గత రెండురోజులుగా ప్రసారమాధ్యమాలలో మైదుకూరు స్కూలులో తెలుగు మాట్లాడినందుకు ఇద్దరు పిల్లలకు ఉపాధ్యాయులు వేసిన శిక్ష  ఓ పెద్ద చర్చాంశనీయమయింది.  మన టి.వి చానళ్లకి మరో పండగ.  ఈ రోజు ఉదయం నుండి ఏ చానలు తిప్పినా  దీనిమీదే చర్చ.  వీళ్లు ఇప్పుడే కళ్లు తెరిచారో లేక వేరే సంచలనాత్మక వార్తలు ఏమీ లేక దీనిమీద పడ్డారో అర్థం కావటం లేదు. అసలు పిల్లలు ఎలాంటి తప్పు చేసినా ఇలా మెడలో బోర్డులు వేలాడదీయటం తప్పు.....మనం

క్రొన్ని రోజుల క్రిదంట నేను ఈ వార్తను చదివాను. తెలుగు భాషను పరిరక్షించడానికి ప్రవాసాంధ్రులు నడుంబిగించారు. మాతృభాషను కాపాడేందుకు ఉద్యమంలా కార్యక్రమాలను నిర్వహించాలని దీనికి పూర్తి సహాయసహకారాలు అందించడానికి సిద్ధంగా ఉన్నామని అమెరికాలోని ప్రవాసాంధ్రులు తీర్మానించారు. ఉత్తర టెక్సాస్ తెలుగు సంఘం మహాసభలలో ఈ తీర్మానాన్ని చేస్తూ తెలుగు భాష తియ్యదనాన్ని చాటిచెప్పిన వేమన, సుమతీ తదితర శతకాలను సీ.డి.లుగా తయారు చేస్తున్నామని నిర్వహకులు తెలిపారు. రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా అన్ని పాఠశాలలో 1వ తరగతి నుండి 10వ [...]

కేంద్ర ప్రభుత్వ కార్యాలయాలు పనిచేసే ప్రతిచోటా టోలిక్ (TOLIC – Town Official Language Implementation Committee) అనే సమితి ఉంటుంది. ఆ పట్టణంలో ఉన్న అన్ని కేంద్ర ప్రభుత్వ కార్యాలయాలు, కేంద్ర ప్రభుత్వ సంస్థలు, జాతీయ బ్యాంకులు అందులో సభ్యులు.ఊళ్ళోని ఏదో ఒక పెద్ద సంస్థ టోలిక్ కు అధ్యక్షత వహిస్తుంది.ఈ TOLIC ను హిందీలో నరాకాస్ అంటారు – ‘నగర రాజ్ భాషా కార్యాన్వయన్ సమితి’ అన్న మాట. కేంద్ర ప్రభుత్వ కార్యాలయాలన్నీ రాజభాష ఐన హిందీ ని ఎంతవరకు అమలు చేస్తున్నాయో రివ్యూ చేసి పార్లమెంటుకు రిపోర్టు చేయడం, హిందీ అమలుకు సూచనలివ్వడం ఈ సమితి పనులు. మైసూరులో భారతీయ భాషా సంస్థాన్ (Central Institute of Indian Languages – CIIL) ఈ సమితి కి అధ్యక్షత వహిస్తుంది. మా కార్యాలయంలో ఈ రాజభాషా అమలు సమన్వయకుడి పదవి నాది (Official Language Coordinator). ఆ బాధ్యతల రీత్యా నేను నెలకోసారి భారతీయ భాషా సంస్థాన్ కు వెళ్ళవలసి వస్తుంది.

గత సోమవారం మధ్యాహ్నం సమావేశానికి CIIL నుండి పిలుపు వచ్చింది . ఆ ముందురోజే బ్లాగుల్లో భాషా చర్చలతో బుర్ర వేడెక్కి ఉండడాన ఆఫీసులో కూడా అవే అలోచనలతో ఉన్న నాకు అదేరోజు భాషల నిలయానికి వెళ్ళవలసి రావడం యాదృచ్ఛికమే ఐనా ఆలోచనలనుండి కొంత విముక్తి కలుగుతుందనే ఉద్దేశ్యంతో ఎగ్గొట్టకుండా వెళ్ళాను. హిందీ అమలు గురించి చర్చలు జరుగుతున్నాయి. అన్యమనస్కంగా ఉన్ననాకు పెద్దగా తలకెక్కడం లేదు. సభాధ్యక్షత వహించిన ప్రొఫెసర్ రాజేష్ సచ్ దేవ , CIIL ఉప సంచాలకులు, ఈ విషయం గమనించినట్లు నాకప్పుడు తెలియలేదు. సమావేశం ముగిసిన తరువాత దగ్గరకు పిలిచి అడిగారు – ” ఇక్కడ లేవు నువ్వు ఏమిటి సంగతి?” అని. ఎలాగూ అడిగారు కదా అని భాష గురించి నాక్కొన్ని ప్రశ్నలున్నాయని చెప్పాను. ఆయన కూడా కొంత తీరిగ్గా ఉండడంతో కాసేపు వివరంగా మాట్లాడారు మా సంభాషణలో ఆయన చెప్పిన సంగతులు, యథాతథంగా కాకుండా, నా మాటల్లో క్రింద వ్రాస్తున్నా:

అసలు అధికార భాషంటే ఏమిటి అన్న దానికి సచ్ దేవ గారి వివరణ:

అధికార భాష అన్నది మూడు రకాలు:

1. Legislative Official Language : పరిపాలనా సౌలభ్యం కోసం శాసన పూర్వకంగా ప్రభుత్వం అదేశించిన అధికార భాష. మన దేశంలో హిందీ లాగా.

2. Symbolic Official Language : ప్రభుత్వం లాంఛనంగా ప్రకటించిన అధికార భాష, ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లో ఉర్దూ లాగా, పాండిచ్చేరిలో ఫ్రెంచి లాగా – ఒక వర్గాన్ని సంతోష పరచడంకోసం ఒక భాషను అధికారభాషగా లాంఛనంగా ప్రకటిస్తారు గానీ నిజానికి ఆ భాషలో అధికారిక కార్య కలాపాలేవీ జరగవు.

౩. Working Official Language : ఇది ఎవరైతే అధికారిక కార్య కలాపాలు నిర్వహిస్తారో వారికి అనువుగా ఉండే భాష అన్నమాట. మన దేశంలో ఆంగ్ల భాష లాగా. ఎవరు అవునన్నా కాదన్నా చివరికి ఆ భాషలోనే అన్ని అధికారిక పత్రాలూ వెలువడుతాయి.

ఈ మూడు రకాల అధికార భాషలూ ఏ దేశంలో నైతే ఒకే భాషగా ఉంటుందో అది భాషా పరంగా ఎంతో సౌలభ్యం ఉన్న దేశం అన్నమాట. చాలా వరకు ఐరోపా దేశాలు,అమెరికా(ఉత్తర,దక్షిణ), చైనా, తూర్పు ఆసియా దేశాలు, అరబ్బు దేశాలు ఈ కోవలోకి వస్తాయి.

ఆఫ్రికాలో లాంఛనంగా ప్రతి దేశానికీ ఓ అధికార భాష ఉంటుంది కానీ, నిజానికి దైనందిన కార్యకలాపాలన్నీ ఆంగ్లంలోనో, ఫ్రెంచిభాషలోనో జరుగుతాయి. అక్కడ సామాన్య ప్రజలకు , పాలనాధికారులకు మధ్య భాష పెద్ద అంతరాన్నే సృష్టిస్తుంది.

ఇక మూడవ దానికి ఉదాహరణ మనదేశమే. అనేక భాషా సంస్కృతులకు నిలయమైన మన దేశంలో ఆంగ్లం అప్రకటిత అధికార భాషగా స్థిరపడిపోయింది. రాజ్యాంగంలో కేవలం కొంతకాలం పాటు , హిందీ అధికార భాషగా నిలద్రొక్కుకొనేంత వరకు ఒక ‘లింక్ లాంగ్వేజ్’ గా వాడమని చెప్పిన భాష ఈనాడు తొలగించ వీలుకాని దశకు చేరుకొంది.

హిందీ భాష రాజ భాషగా ఎందుకు ఇంకా నిలద్రొక్కుకోలేదు అన్నదానికి ఆయన విశ్లేషణ ఇది:

హిందీని అధికార భాషగా పెట్టినప్పుడు పెద్దలకు తెలుసు. ఇతర భారతీయ భాషలు హిందీకంటే ఉన్నత స్థాయిలో ఉన్నాయని, ఆయా భాషల ప్రజలు అంత తొందరగా హిందీని అంగీకరించరనీ. ఇతర భారతీయ భాషలన్నింటినుండీ పదాలను స్వీకరించి కలుపుకుంటూ హిందీ ఒక కొత్త భారతీయ భాష, భారతీయులందరి భాషగా అవతరించాలని ఆశ్వాసించారు. కానీ వాస్తవంలో జరిగింది వేరు. ఇతర భారతీయ భాషలనుండి చెప్పుకోదగ్గ సంఖ్యలో పదాలేవీ హిందీలో చేరలేదు. దానితో బాటే ఆ భాష కొన్ని భాషల ప్రజలను చేరలేదు. ప్రభుత్వం గత యాభై యేళ్ళుగా హిందీని ఒక సర్వశక్తిమంతమైన భాషగా అభివృధ్ధి పరచడంలో విఫలమైంది. నేటికి కూడా ఒక ఇంజనీరింగ్ గానీ వైద్య శాస్త్రంగానీ హిందీలో చదవగలిగే అవకాశంలేదు. ఎందుకూ పనికిరాని జాతీయ భాషను ఎవరైనా ఎందుకు పనిగట్టుకొని నేర్చుకొంటారు? చైనా, ఇజ్రాయెల్, కొరియా, చివరికి మన చుట్టుప్రక్కలున్న సింహళం, థాయ్ లాంటి భాషలు కూడా హిందీకంటే అభివృధ్ధి చెందాయి.

హిందీ అమలుకు నియుక్తమైన కమిటీలన్నీ, “అన్ని భారతీయ భాషా పదాలనూ” అన్న రాజ్యాంగ కర్తల మాటలను ప్రక్కన పెట్టేశారు. ‘జనని సంస్కృతమ్ము సకలభాషలకును’ అన్న సూక్తిని గుర్తుకు తెచ్చుకొని సంస్కృత పదాలను కలిపేస్తే, అన్ని భాషల పదాలను కలిపేసినట్టే కదా అని అతితెలివిగా అలోచించి బోలెడన్ని సంస్కృత పదాలను హిందీలోకి తరలించేశారు (అంటే రాజభాష ఐన హిందీ అన్నమాట). అయ్యవారిని చేయబోతే కోతి అయిందన్న సామెతగా అలా కృత్రిమంగా తయారైన రాజభాష, అటు హిందీ మాతృభాషగా కలవారికీ మింగుడు పడక, అటు హిందీయేతర జనుల మన్ననలూ పొందక రెండికీ చెడింది. ఉదాహరణకు కొన్ని హిందీ పదాలు, హిందీ మాతృభాషగా కలవారు ఉపయోగించేవి-రాజభాషా నిఘంటువులు చెప్పేవి:

ప్రజా వ్యవహారంలోని హిందీ———-రాజభాష (శుధ్ధ్‌ హిందీ)———–తెలుగు మాట

ఇంత్ జామ్ కర్నా ——————-ప్రబంధ్ కర్నా———————-సిధ్ధం చేయడం (prepare)
ఇంత్ జార్ కర్నా———————ప్రతీక్షా కర్నా———————–వేచి ఉండడం (wait)
ఔర్——————————— ఏవం —————————–మరియు (and)
మగర్——————————–పరంతు————————– కానీ (but)
కార్ఖానా——————————సంయంత్ర్————————కర్మాగారం (plant/ factory)

ఇలా ఎన్నో. ఈ రెండవ నిలువు వరుస లోని హిందీ భాషను హిందీరాష్ట్రాల్లో వారెవ్వరూ వారి దైనందిక వ్యవహారంలో గానీ, సాహిత్య సృష్టిలో గానీ వాడరు. అది కేవలం ప్రభుత్వ పత్రాలకే పరిమితం ఐపోయిన ఒక కృతక భాష. ఇతర భాషీయులకు కొంత సులభమైనా వారు ఈ భాష నేర్చుకొన్నందువలన అదనపు ప్రయోజనం ఏమీ లేదు. పైగా ఉత్తరాదిలో ఆ రెండో వరుసలోని భాషను వాడితే వాడు హిందీయేతర జాతీయుడని రూఢిగా తెలిసిపోతుంది. వాళ్ళు నవ్వుకోవడానికితప్ప అనుకున్న విషయాన్ని వ్యక్తీకరించడానికి ఆ భాష పనికిరాదు. అలా మన రాజ భాష, రాజ భాషగానే మిగిలిపోయింది గానీ ప్రజలకు , వింధ్యకు రెండువైపులనున్నవారికీ, చేరువకాలేక పోయింది.

ఐనా హిందీ భాష పెరుగుతోంది. భాషాభివృధ్ధికి చేపట్టిన ప్రభుత్వ ప్రాజెక్టులన్నీ వాటి లక్ష్యాలను అందుకోలేక పోయినా సరే, హిందీ భాష విస్తరిస్తోంది. 2001 జనగణన వివరాల ప్రకారం దేశంలో 40% ప్రజలకు హిందీ మాతృభాష ఐతే మరో 25% మంది హిందీని ద్వితీయ భాషగా వాడుతున్నారు. కనీసం మరో పది శాతం ప్రజలకు హిందీలో కనీస పరిజ్ఞానం ఉంది. మరి ఈ విస్తరణ ఎలా జరిగింది? బాలీవుడ్ వలన, హిందీ టీవీ ఛానెళ్ళ వలన! ఎందుకంటే అవి ప్రజల భాష మాట్లాడాయి. బలవంతపు శాసనాల ద్వారా కాక, సాంస్కృతిక సంబంధాలద్వారా ప్రజలకు దగ్గరయ్యింది. ఈనాడు టివీ ఛానెళ్ళలో సీరియళ్ళు చూస్తూనే దక్షిణ భారత మహిళలు హిందీ నేర్చుకొంటున్నారు. అందుకు ఉదాహరణగా ఆయన ఒక సన్నివేశాన్ని వివరించారు – సచ్ దేవా గారు కన్నడ భాషావాది ఐన ప్రముఖ కన్నడ రచయిత లింగదేవరు హళెమనె గారి యింటికి వెళ్ళినప్పుడు ఆయనతో ఆయన కూతురు దెబ్బలాడుతోందట. ‘ టివీలో నేను హిందీ కార్యక్రమాలే చూస్తాను, కన్నడ కార్యక్రమాలొద్దు’ అని. ఎందుకంటే వాళ్ళ స్కూల్లో తన యీడు పిల్లలందరూ హిందీ సీరియళ్ళ గురించే చర్చించుకొంటారట. అవి చూడకపోతే స్నేహితులతో మాట్లాడుకోవడానికి కామన్ విషయం దొరకదట. ఇలాంటి సామాజిక అవసరాలే భాషాభివృధ్ధికి దోహదం చేస్తాయి గానీ, శాసనాల ఒత్తిడులు కావని చెప్పారు.

ఆయన ఇంకో ఉదాహరణ కూడా చెప్పారు – ఆ మధ్య ఆయన తమిళనాడులో UGC వారి సమావేశంలో పాల్గొన్నప్పుడు అక్కడున్న ప్రొఫెసర్లలో ఎంతమందికి హిందీ వచ్చని అడిగారట. 22 మందిలో ముగ్గురు మాత్రమే తమకు హిందీ వచ్చని చెప్పారట. వారిలో ఎందరు తమ పిల్లలకు హిందీ నేర్పాలనుకుంటున్నారని అడిగారట. అందరూ చెయ్యెత్తడమే కాదు, తమ పిల్లలకు ఇప్పటికే హిందీలో ప్రవేశం ఉందని అందరూ చెప్పారట. తమిళనాడులో కూడా హిందీ పట్ల తగ్గుతున్న వ్యతిరేకతకు ఇది నిదర్శనమని అన్నారు.

మరి చిన్నభాషలు ప్రమాదంలో పడవా? అని అడిగాను నేను. CIIL, భాషల ఆస్పత్రి వంటిదనీ, అక్కడ ప్రతియేటా ఎన్నో భాషల చావులు చూస్తామనీ చెప్పారు. మానవ పరిణామ క్రమంలో భాషల పుట్టడం, అంతరించడం సహజ పరిణామమనీ, అందులో మనం పెద్దగా చేయగలిందేమీ లేదనీ ఆయన అభిప్రాయం. కోయ, చెంచు వంటి గిరిజన భాషలు మాట్లాడే వారు, బ్రతుకు తెరువుకోసం, వారుంటున్న రాష్ట్రపు భాషను నేర్చుకోవడం, రాష్ట్రపు భాషను మాట్లాడే వారు, మరింత మొబిలిటీ కోసం హిందీ నేర్చుకోవడం, హిందీ మాట్లాడే వారు మంచి ఉద్యోగావకాశాలకోసం ఆంగ్లం నేర్చుకోవడం, కొన్ని తరాల తరువాత తమ వారసత్వపు భాషలకు దూరమైపోవడం మామూలే. అలా కాకుండా ఉండాలంటే వారికి తమ భాషను మర్చిపోకుండా ఉండేందుకు, అదనపు శ్రమ వెచ్చించి నేర్చుకొనేందుకు ఏదో ఒక incentive కావాలి. అవి ఆర్థిక కారణాలు కావచ్చు, సాంస్కృతిక కారణాలు కావచ్చు, బలమైన కారణం ఉండడం ముఖ్యం. అలాంటి కారణాన్ని సాహిత్యమో, కళలో ఇవ్వగలవు. అందుకోసమే తమ తమ సాహిత్యాన్ని రక్షించుకోవడం సమాజాలకు ముఖ్యం.

అనునిత్యం భాషలకోసం పరిశ్రమించే ఒక విద్యావేత్తతో కొంతసేపు మాట్లాడడం మనసును తేలిక పరచింది. కానీ ఆయన మాటల్లో భాషల భవితవ్యం గురించి ఒక ఆశావహ దృక్పథం కనిపించక పోవడం కొంత నిరాశను కలిగించింది.

తరువాత, అక్కడే క్లాసికల్ తెలుగు విభాగాన్ని చూస్తున్న శ్రీ కందాళం శ్రీనివాసాచార్య గారిని కలిసి మాట్లాడాను. తమిళ విభాగాధిపతి శ్రీ తొల్కాప్పియన్ గారిని కూడా కలుసుకొన్నాను. ఆ సంభాషణలు కూడా భాషల భవితవ్యం పట్ల ఆశను కలిగించేలా లేవు.

అలా నా రోజంతా భాషలమధ్య గడిచింది.

Posted in Uncategorized Tagged: భాష, రాజభాష, హిందీ, CIIL, Musings, Official Language

ఏం చదవాలి? మొన్న శనివారం విశాలాంధ్రకి వెళుతుంటే మా ఆమ్మాయి అమ్మా మాకు కూడా ఏవైనా పుస్తకాలు తీసుకురా అంది, సరే తెస్తాను కాని తెలుగు పుస్తకాలే తెస్తాను అన్నా, సరే అవే తీసుకురా అంది. తెస్తానని చెప్పాను కాని తీరా అక్కడికి వెళ్లాక తెలుగులో 13 నుండి 20 సంవత్సరాల మధ్య వయస్సు పిల్లలకి ఆసక్తికరంగా వుండే  పుస్తకాలు నాకేం కనిపించల! ఇది అసలు నాకు ఎప్పుడూ ఉండే సమస్యే. ఉన్న పుస్తకాలలోనే తీసుకోవచ్చుగా అంటారా?

పదిరోజుల పాటు జరిగిన హైదరాబాదు పుస్తక ప్రదర్శన ముగిసింది. ఇన్నిరోజులు అక్కడ తెలుగు బ్లాగర్ల హడావిడీ, అల్లరీ వేడుకగా చూసిన సాగర తీరం ఒక్కసారిగా మూగవోయింది. ఇప్పుడు అటు వెళ్లినవారికి తన జ్ఞాపకాల ఊసులు కథలు కథలుగా వినిపిస్తుంది. మరి మీరెప్పుడైనా అటు వెళితే సాగరమ్మ ఊసులు ఒకసారి వినండి. నిజంగా e-తెలుగు స్టాలు ఓ పెళ్లివారింటిని తలపించింది. ఎక్కడెక్కడినుండో వచ్చిన బ్లాగర్లు, ఎవరెవరో తెలుసుకోవాలన్న

సి.పి.బ్రౌన్ 210వ జయంతి సందర్భంగా నేడు సి.పి. బ్రౌన్ భాషాపరిశోధక కేంద్రంలో తెలుగు పతాకం ఆవిష్కరణ జరుగుతోంది. భారత జాతీయ పతాకాన్ని రూపొందించిందే ఒక తెలుగువాడైనప్పుడు ఆ తెలుగువారి పతాకం ఇంకెంత గొప్పగా ఉంటుందో చూడాలనే ఆసక్తితో తెలుగు నేలకు వచ్చి నిరాశ చెందిన సి.పి. బ్రౌన్ చుట్టం గురించి జొన్నవిత్తుల శ్రీరామచంద్రమూర్తి గారి కథ "తెలుగు పతాకం" నిరుడు సాహిత్యనేత్రం నిర్వహించిన కథల పోటీలో ద్వితీయ బహుమతి

(తొలుత “ఆర్కుట్”లోని ఒక కూటమిలో వ్రాసిన యీ టపాని తగుమాత్రంగా దిద్ది యిక్కడ ఉంచుతున్నాను.) మొట్టమొదటగా మనం గ్రహించవలసినది తెలుగు భాష అంతరించిపోలేదు, అంతరించదు కూడా అన్న విషయం! ప్రతి భాషకు “మనుగడ ప్రశ్నార్థకమే” అన్న పరిస్థితి ఒక్కోసారి తత్కాలీన ప్రజల మనస్సుల్లో రావచ్చు గాక! కానీ, వేయి సంవత్సరాలకు పైగా తల వంచకుండా రెపరెపలాడుతున్న … చదవడం కొనసాగించండి →

ఉష్ట్రపక్షి అంటే నిప్పుకోడి, ఆస్ట్రిచ్ పక్షి. దీని గురించి ఒక వింతైన నానుడి ప్రచారంలో ఉంది. ఎప్పుడైనా క్రూరమృగాలు వేటాడుతున్నాయేమోనన్న భయం వేస్తే, ఇది మహా తెలివిగా తన బుర్రకాయని ఇసకలో దాచేసుకుంటుంది. తనకి ఏమీ కనపడకపోతే, తను ఎవ్వరికీ కనపడనేమోనని దాని ధైర్యం. ఇది కేవలం నానుడి అయినా, మన తెలుగుభాషని రక్షించుకోవడం కోసం … చదవడం కొనసాగించండి →

ఈ రోజు నా ఆఖరి విడత అనువాదాలు పోస్టు చేస్తున్నాను. ఈ తెలుగు పదాలపై చర్చకి, రిఫరెన్సుకి, కొత్త పదాలు సూచించడానికి తెలుగుపదం వికికి రండి. మనందరు కలిసి కృషి చేస్తే ఈ వెబ్ సైటే ఒక ప్రామాణికమైన తెలుగు డిక్షనరీగా అవతరిస్తుంది. ఇకపై నా బ్లాగు తిరిగి సరదాలు, సంగతులతో మామూలుగా నడుస్తుంది 31) … చదవడం కొనసాగించండి →

ఈ రోజు మరికొన్ని క్రియాపదాలను తెలుగులోకి అనువదింప ప్రయత్నిస్తున్నాను. ఈ పదాలన్ని కొత్తవి కావు, కొన్ని జనబాహుళ్యంలో వాడుకలో ఉన్నవే. ఈ పదాలకి ఉదాహరణ వాక్యాలు కూడా చేర్చితే బాగుంటుంది. 21) indicate, predicate, syndicate : dicãre (to show) indication, indicator, indicating, indicated, indicatable, syndicate (noun) చూపించు / చూపు … చదవడం కొనసాగించండి →

నిన్నటి పోస్టులో కొన్ని తెలుగు క్రియా పదాలను సూచించాను. కొన్ని పదాలు బాగానే కుదిరాయి. ఉదాహరణకి, కనిపెట్టు (డిస్కవర్) అని తెలుగువాళ్ళం వాడుతున్నాం కనుక, కనితెచ్చు (డెడ్యూస్/డిరైవ్) అనేది ఈజీగా గుర్తించుకోగలం. ఉపయోగించే ఉపసర్గా-ప్రత్యయాలలో కూడా కొంత ఏకీభావం కుదురుతోంది. ఈరోజు, మరికొన్ని పదాలకు తేటతెలుగులో పదనిర్మాణ ప్రయత్నం చేస్తాను. 11) oppress, depress, impress, … చదవడం కొనసాగించండి →